1 اثر هوش مصنوعی بر سلامت روان

چگونه با مردگان گفتگو کنیم

وقتی عزیزی زندگیش به پایان میرسد، بازماندگان مراحل سوگواری رو پشت سر می گذارند.

۱) شوک و ناباوری ۲) عصبانیت و پرسش ۳) جر و بحث و چانه زدن ۴) آشفتگی و غم ۵) پذیرش واقعیت و بازسازی زندگی

هوش مصنوعی در شوک مرگ نزدیکان چه کمکی می کند

خود هوش مصنوعی به شما اینطور می گوید:

هوش مصنوعی می‌تواند در شوک مرگ نزدیکان کمک کند، اما نه به صورت مستقیم و درمانی. برای مثال، برنامه‌های هوش مصنوعی می‌توانند به شما کمک کنند تا با دستورالعمل‌های مربوط به مراسم خداحافظی آشنا شوید. یا به شما کمک کنند تا با استفاده از الگوریتم‌های پردازش زبان طبیعی، پاسخ‌های خود را به سوالاتی که ممکن است در این موقعیت پیش بیاید، پیدا کنید.

همچنین، برخی برنامه‌های هوش مصنوعی می‌توانند به شما کمک کنند تا با دیدن عکس‌های خاطره‌انگیز و یادآوری خاطرات، احساس رضایت و آرامش بیشتری کنید. با این حال، باید توجه داشت که هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین حضور دوستان و خانواده‌ی واقعی در این موقعیت باشد.

فکر کنید یک هوش مصنوعی شبیه به فرد از دست رفته با شما مثل او صحبت می کند، خاطرات را مرور می کند یا حتی خاطرات جدید می‌سازد. در فیلم Simulant یا همگون که در سال 2023 به نمایش درآمده است. چنین محصولی طراحی و جایگزین فرد فوت شده می گردد. هرچند فیلم از دید هوش مصنوعی به موضوع پرداخته و چالش های پیش روی همگون را به تصویر می کشد که به تراژدی نابود کردن انسانها می انجامد. اما در کنار آن نپذیرفتن او به عنوان جایگزین همان کشمکش بین خودآگاه و ناخودآگاه فرد سوگوار را نشان می دهد.

فرد سوگوار در فرایند مواجهه با هوش مصنوعی به دو روش می تواند رفتار کند.

اول آنکه هوش مصنوعی را جایگزین فرد فوت شده کند. در این حالت مراحل سوگواری حذف شده و مرحله آخر به «نپذیرفتن واقعیت و ساختن زندگی خیالی» می انجامد. یعنی ایجاد توهم، یعنی جدا نشدن از آن عزیز یا اگر همسر باشد ایجاد نکردن روابط جدید. در ناخودآگاه شما می دانید او را از دست داده اید ولی با هوش مصنوعی آن را نمی پذیرید. و مدام نبردی بین حقیقت و واقعیت در ذهن فرد وجود خواهد داشت. اگر فرد نتواند از این چالش عبور کرده و حقیقت را بپذیرد مشکلات فراوانی برایش ایجاد خواهد شد. اطرافیان حقیقت را یادآوری می کنند حضور واقعی فرد در همه جا محسوس است و این نبرد به تدریج سبب ایجاد اختلالات روانشناختی می شود.

دوم آنکه هوش مصنوعی همراهی موقتی باشد. در این صورت باید شرایطی داشته باشد که جایگزین فرد فوت شده نشود و همانطور که هوش مصنوعی نیز اعلام کرد، به او کمک کند مراحل سوگ را طی کند. یادآوری دقیق و کامل خاطرات بر کمرنگ شدن و فراموشی عزیز از دست رفته اثر معکوس می گذارد زیرا فرایند به ظاهر ضعیف حافظه ولی در اصل قدرتمند آن که موثر بر روان است مختل می شود.

حافظه بلند مدت حاوی خاطرات ما از وقایع و افراد است. ما به تدریج برخی از این خاطرات را به ظاهر فراموش می کنیم اما با برخی محرک ها، یا روش هایی مثل هیپنوتیزم آنها را یادآوری می کنیم. در فرایند سوگواری، حافظه بلند مدت و فراموشی تدریجی به شخص کمک می کند تا از نظر روانی به ثبات و آرامش برسد. حال اگر هوش مصنوعی آن بخشی که باعث سلامت روان می شود را برایمان نگه دارد و یادآوری کند به طور حتم سلامت ما دستخوش مشکلات بسیار خواهد شد.

فراموش نکنیم هوش مصنوعی از جمع آوری اطلاعات، ترکیب و ارایه این داده ها به وجود آمده است. این داده ها و اطلاعات ممکن است اشتباه و یا آسیب رسان باشند. بنابراین نیاز به محدودیت گذاری و نیز ایجاد برنامه ای برای تشخیص صحت داده های جمع آوری دارند.

نویسنده: دکتر آناهیتا صالح بلوردی

مورخ:     1402/03/18